Цаагуур чинь юу болоод байна?

AI тээвэр ложистикийн гэлтгүй бүхий л салбарт үзүүлэх нөлөө улам нэмэгдсээр байгааг бид сайн мэднэ. Тэгвэл яг яаж тээвэр ложистикийн салбарт шинэчлэлтүүд хийгээд байгааг товчхон авч үзье.

Хиймэл оюун ухааны ачаар ярвигтай жижиг ажлуудыг амархан зохицуулах боломжтой болсон. Үйл ажиллагааны ерөнхий удирдлага, тээвэрлэлт, ачаа зөөлт, хуваарилалт, хяналт, болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэлт, тооцоолол гээд маш олон хүний маш олон талт үйл ажиллагааг урьдчилан бэлдсэн нэгдсэн системт хиймэл оюун ухааныг ашиглан шийдэх боломжтой.

Бодит жишээ авч үзвэл саяхан Польш улс хилээ хааж Европ-Ази чиглэлийн гол түшиг тулгуур болсон газарт маш олон чингэлэг тээвэр гацаж, нилээн олон талд хүндрэл учирсан билээ. Тэгвэл хиймэл оюун ухааны холболтыг үйл ажиллагаатайгаа сайн нэгтгэж чадсан тээвэр зуучийн байгууллага аль хэдийнээ өөр маршрут, өөр үнэ, өөр хугацааг, тэр ч бүү хэл Польш хэзээ хилээ эргэн нээх магадлалтайг хүртэл магадлалын байдлаар тооцоолж үйл ажиллагаагаа саад багатай явуулах байсан бол, энгийн тээвэр ложистикийн байгууллагууд эхлээд сандарч, ардаас нь бусад маршрутыг судалж, цаг хугацаа, үнийн хувьд ямар өөрчлөлттэй байхыг тооцоолж, ерөнхийдөө зүгээр олон улсын мэдээг чих тавин хүлээх шинжтэй байсан шүү дээ. Ямар нэгэн асуудлыг дэвэргэсэн зүйл бололгүй хил нь нээгдсэн нь сайн хэрэг хэдий ч хэрвээ болсон бол хөрш Литва гэх мэт улсаар дамжуулан ачаа авахад ч хэцүү нөхцөл байдал үүсэх байсан шүү дээ.

Бүр илүү ашиглавал хэзээ гал гарах, хэзээ, ямар чингэлэгт асуудал гарах гээд бүх зүйлсийг нарийн тооцоолох. Тухайн чингэлэгт хэзээ ямар ачаа ачигдаж байсан гээд бүхий л нарийн мэдэээллийг цуглуулж түүн дээр тулгуурласан дүгнэлтүүд гаргах гээд маш, бүр маш өргөн боломжуудыг үүсгэх боломжтой.

За тэгвэл одоогийн ийм хөгжлийн бололцоотой, олон давуу талуудтай нөхцөлд хүрэхээс өмнө буюу хамгийн анхны тээвэр хэзээ хийгдэж байсан тухай багахан мэдээллийн чанартай зүйл хүргэвэл яаж байна? Бид ер нь хаанаас эхлээд одоогийн ийм түвшинд хүрсэн байгааг мэдээд авахад илүүдэхгүй гэж бодож байна.

Хамгийн анхны тээвэр НТӨ 3000 он орчимд буюу 5000 жилийн өмнө одоогийн Сири, Иракийн газар нутаг болох Месопотамид усан завиар хийсэн гэсэн тэмдэглэл байдаг. Тухайн үед усан завь ашиглан үр тариа, малын мах зэргийг зөөвөрлөн худалдаалдаг байсан нь анхны тээвэрлэлт болсон гэж үздэг байна.

Тэгвэл далайн тээвэрлэлтийг бодит утгаар нь дэлгэрүүлсэн эрин үе бол яалт ч үгүй эртний Грек, Ромын эзэнт гүрнүүдийн үе юм. Цаг хугацаагаар баримжаалвал НТӨ 1000 орчим он гэсэн үг юм. Тухайн үед оршин тогтнож байсан Финикчүүд, Грекүүд далайн замаар эрхлэх худалдааг утгаар нь хэрэгжүүлж, нилээн өргөн хүрээний сүлжээг бий болгосон байсан гэж үздэг.

Харин төмөр замын тээвэр илүү сүүлд буюу хүн төрөлхтөний шинжлэх ухаан, технологийн дэвшилтийн эхэн үед хөгжиж эхэлсэн. Тодруулбал анхны галт тэрэг өөрөө 19-р зууны эхэн үед буюу 1804 онд явж эхэлсэн бөгөөд, анхны зорчигч тээврийг 1807 онд морин чиргүүлт галт тэргээр хийсэн байдаг. Харин уурын галт тэргийг 1825 онд нэвтэрсэн гэж бүртгэсэн байдаг. Ийм ч учраас 19-р зууны дунд үеэс галт тэргийн тээвэр эхэлсэн юм. Харин одоо дэлхийн зорчигч болон ачаа тээвэрлэлтийн гол хэрэгсэл болон ашиглагдаж байгаа бөгөөд улс орнууд ч маш олон чиглэлийн төмөр замтай болж өөрсдийн тээвэрлэлтийг хялбарчилсаар байгаа билээ.

Авто тээвэр буюу газрын тээвэр мөн л адил сүүлд буюу 20-р зууны эхээр хийгдэж эхэлсэн. 1900-1930 он орчимд гэсэн үг. Анхны машин 1886 онд Карл Бензийн ур ухаанаар бүтсэн бөгөөд тухайн үеэс хойш 20-р зуунд яг тээвэрлэлтэд ашиглаж болохоор өргөн хэрэглээнд орж ирсэн гэхэд болно. Ерөнхийдөө хамгийн хурдан бөгөөд, зардал багатай тээвэрлэлтийн хэлбэр болсон нь хүн төрөлхтөний тээвэр ложистикийн салбарт томоохон ахиц дэвшил болсон юм.

Гэхдээ зөвхөн авто тээвэр ч гэлтгүй төмөр замын тээвэр ч мөн адил газрын үндсэн тээвэрлэлтийн хэлбэрээс гаралтай. Тэр нь мэдээж бидний уналагад ашиглаж ирсэн морь, за тэгээд бусад үхэр, тэмээ зэрэг амьтдыг гаршуулсан үе юм. Он цагаар нь авч үзвэл НТӨ 4000 он орчимд анх адууг гаршуулсан байдаг. Тэгэхээр маш олон жилийн турш, ер нь одоо ч мал амьтныг ашиглаж тээвэр хийх арга үргэлжилсээр л байгаа шүү дээ.

Хамгийн сүүлд нь хувьсгал болсон тээврийн хэрэгслийг ярих ёстой байх. Энэ бол мэдээж агаарын тээвэр. 1903 онд ах дүү Oliver болон Wilbur Wright-н бүтээсэн Wright flyer хүн төрөлхтөн хүнд жинтэй тээврийн хэрэгслээр агаарт нисэх боломжтойг анх нотолсон юм. Ийнхүү 20-р зууны дунд үеэс илүү хөгжингүй агаарын тээврийн онгоцууд бүтээгдэж, дайн тулаанаас гадна зорчигч болон ачаа тээвэрт ашиглагдаж ирсэн нь бидний өнөө үеийн хамгийн хурдан хугацаанд улс дамнан хийгддэг тээврийн хэлбэр болсон юм. Гэхдээ хүн агаараар нэг цэгээс нөгөө цэг хүртэл явах санаа хамгийн анх бүр өмнө буюу 15-р зуунд бүр зураг төсөлтэйгээ гарч байсан гээд бод доо. Мэдээж та гадарлаж байгаа бол энэ бол хүн төрөлхтөний түүхэн дэхь агуу суутнуудын нэг Леонардо Да Винчи-н санаа байсан юм. Амьдрал дээр хэрэгжүүлж чадаагүй ч хэрвээ та өмнө нь Assassin’s creed тоглоомыг тоглож байсан бол агуу суутны бүтээсэн онгоцоор нисэж л байсан байх. Тэр үеийн Итали, Франц зэрэг Европын улсууд яалт ч үгүй суурин иргэншлээс гаралтай агуу суутнуудаар дүүрэн байсны нэгэн жишээ энэ юм шүү дээ.

Хамгийн сүүлд нь одоогийн тээвэр ложистикийн салбарын хамгийн гол хэрэглэгдэхүүн буюу Container(Чингэлэг) хэзээ хэрэглээнд орж ирснийг ярих хэрэгтэй байх. 1956 онд Malcolm McLean хэмээх бизнес эрхлэгч нэгэн өөрийн нэр дээр орчин үеийн чингэлэгний загварыг патентжуулсан байдаг. Ideal X гэх анхны загварт чингэлэг нь 35ft урт, 8ft өргөн, 8’6ft өндөртэй байсан юм. Одоо бол төрөл төрлийн хэмжээтэй, янз бүрийн зориулалттай чингэлэг хэрэглээнд нэвтэрч тээвэр болон хадгалалтын шилдэг шийдэл болон бидний хэрэглээнд байсаар байгаа юм.

Та юу гэж бодож байна?

Орчин үеийн хэрэглээнд гүнзгий нэвтэрсэн хиймэл оюун ухааныг ашиглан тээвэр ложистикийн салбарт ямар өөрчлөлтүүд бодитоор гарч байгааг та мэдэж байгаа юу?

Хиймэл оюун ухаан, автоматжуулалт зэрэг шинэ технологиуд тээвэрлэлт болон ложистикийн үйл ажиллагааг хэрхэн хурдасгаж, аюулгүй болгоод байна вэ?

Монголын тээвэр ложистикийн салбарынхан хэзээ энэ технологийг хэрэглээнд нэвтрүүлж, цаг үетэйгээ хөл нийлүүлж эхлэх бол? Та энэ өөрчлөлтөд хэр хурдтай зохицох шаардлагатай гэж үзэж байна?

Санал бодлоо бидэнтэй хуваалцаарай!

Мэргэжилтний зөвлөгөө

Хиймэл оюун ухаан болон шинэ технологиуд тээвэр ложистикийн салбарт шинэ боломжуудыг нээж байгаа ч, үүнийг үр дүнтэй ашиглахын тулд хэд хэдэн чухал зүйлсийг анхаарах хэрэгтэй:

1. Технологийн нэвтрүүлэлт: Монголын тээвэр ложистикийн салбарт шинэ технологийг нэвтрүүлэхэд хамгийн эхэнд хийх зүйл бол холбогдох хүний нөөц болон сургалтыг хангах юм. Технологийг амжилттай ашиглахын тулд ажилтнуудаа шинэчилж, ур чадварын түвшинг сайжруулах шаардлагатай.

2. Дижитал удирдлага: Олон төрлийн үйл ажиллагааг нэгтгэсэн дижитал систем ашиглах нь бизнесийн урт хугацааны тогтвортой байдалд тусалж, үйл ажиллагааг илүү хяналтад байлгахад хэрэгтэй. AI, автоматжуулалтыг ашиглах нь бүтээмжийг сайжруулж, алдааг бууруулдаг.

3. Эрсдлийн менежмент: Технологи нэвтрүүлэхтэй холбоотойгоор зарим эрсдлүүд үүсч болзошгүй. Иймд үүнийг урьдчилан тооцоолж, зохих арга хэмжээг авч байх нь чухал. Тухайлбал, аюулгүй байдал, мэдээллийн хамгаалалт болон аливаа системийн алдаанаас урьдчилан сэргийлэх зааварчилгааны хөтөлбөр хэрэгтэй.

4. Нийцэх чадвар ба гүйцэтгэл: Технологийн нэвтрүүлэлтийг зөвхөн томоохон компаниуд биш, жижиг болон дунд бизнесүүд ч хэрэгжүүлэх хэрэгтэй. Тиймээс бүх тээвэрлэлт болон логистикийн бизнесүүдэд тохиромжтой шийдлийг хэрэгжүүлэх нь өргөн боломжуудыг нээж өгнө.